17 Şubat 2008 Pazar

Baskı esasında yapılması gereken kontroller

Baskı malzemesine uygun olarak seçilen mürekkeple yapılan baskıda
adezyon kontrolü yapılır. Baskı bitinceye kadar sürekli viskozite
kontrolü yapılır. Baskı sürekli kontrol edilir. Baskıda herhangi bir
kalite sapması görülürse gerekli tedbirler alınır. Baskı basınç ve
fren ayarları, baskı sıcaklıkları kontrol edilir. Özellikle fotoselli
baskılarda fotosel arası uzunlugun sabit tutulması söz konusu
oldugundan bu ayarlara sürekli dikkat edilir. Baskılı malzemenin
soguk sarılması saglanır.
Baskı sonrası yapılması gereken kontroller
Baskı bittikten sonra az solventle klise ve silindirler temizlenir. Artan
mürekkepler daha sonraki baskılarda kullanılmak üzere saklanır.
Baskıdan çıkarılan klise ve silindirler iyice temizlenir, vuruk-çizik
olup olmadıgı kontrol edilir. Eger varsa silindirlerin yeniden yapılması
saglanır, eger yoksa tekrar kullanılacagı için uygun sekilde saklanır.
Baskıdan çıkan malzeme ezilmeyecek, vurulmayacak sekilde saklanır.
Mürekkep yardımcı maddeleri ve kullanım yerleri
Sulandırma vernigi Mürekkebin çok sert olması halinde ve bazı
zemin baskılarında mürekkebi inceltmek için kullanılır.
Karıstırma vernigi Renksiz mürekkep demektir. Mürekkebin
özelliklerini bozmadan rengini açmaya yarar. Ülkemizde Versinit,
Verschnitt, Karıstırma vernigi gibi terimlerle adlandırılır
Transparan Mürekkebi seffaflastırır ve çogaltır. Aynı zamanda astar
baskılarında da kullanılır.
Segatif Mürekkebin çabuk kurumasını saglayan sıvıdır.Past :
Mürekkebin çabuk kurumasını saglar. Pasta halindedir.
Yag Kâgıdın baskıda yapısıp kalmasını önler. Mürekkebe katılarak
Mürekkebin kuvvetini azaltır. Çok katılırsa donuklasma tehlikesi
ortaya çıkar. Püskürtme tozu : Arka verme problemlerini ortadan
kaldırmak için özel olarak gelistirilmis bir toz çesididir. Baskı yapılırken
makinenin toz haznesi tarafından baskı üzerine püskürtülür.
Alüminyum transparan Alüminyum varaklar için, özel nüansların
hazırlanmasına imkan veren koruyucu olmayan renksiz Mürekkeptir.
Örtücü beyaz Çesitli mürekkeplerin renk nüanslarını elde ederken
örtücülük isteniyorsa kullanılır. Koruyucu degildir ve tramlı islerde
kullanılmaz. Karıstırıcı beyaz : Tipo baskıda özel renklerin elde
edilmesinde kullanılan ucuz mürekkep cinsi olup koruyucu degildir
ve genellikle mürekkep çogaltmada kullanılır.
Mürekkep ve Laklar Mürekkep ve Laklar
Blanpak Ofset ve tipo makinelerinde merdane temizligi için kullanılır.
Benzin türü maddelerle merdaneyi temizlemek, kauçuk merdaneleri
yumusattıgından mürekkep içindeki renkli pigment ve reçinelerin
daha derinlere girmesine sebep olur. Kauçugu bozar, yüzeyleri
sertlestirir ve çatlamalar meydana getirir. Bunların olmaması için
blanpak kullanılır.Antitork : Kısa duruslarda veya ara paydos
saatlerinde mürekkebin merdaneler üzerinde kurumasını önler.
Merdaneler üzerine sprey gibi püskürtülerek kullanılır.
Vernik Çesitleri
Adi vernik Kalkerli reçine, kumaron reçinesi, zift veya asfaltın sulu
bir madeni yag içerisinde eritilmesi ile elde edilir. Özellikle gazete
baskılarında ve rotatif boyaların üretiminde kullanılırl
Kotal vernigi Brezilya'da yetisen bir agacın reçinesinden üretilir.
Genellikle altın ve gümüs yaldız renklerinin sulandırılmasında
kullanılır.
Üst vernik Vernik baskıları için özel olarak imal edilir. Basılan islerin
üzerlerine son baskı olarak parlaklık ve koruyuculuk saglamak için
kullanılır.
Ince vernik Mürekkebi sulandırmak için kullanılır. Beziryagının keten
tohumundan çıkarılıp çesitli aralıklarda kaynatılmasıyla elde edilir.
Vernik mutlaka ince ve taze kullanılmalıdır. Çünkü; yagın kâgıt
üzerinde yayılmasına engel olur ve mürekkebin çabuk kurumasını
saglar. Hava ile temas eder etmez en çabuk kuruyan yag türü
verniktir.
Baskı Mürekkeplerinde Renklerin BulunmasıBaskı mürekkeplerinde
renklerin bulunması için trikromi mürekkeplerden faydalanılır. Seffaf
olan sarı, kırmızı, mavi ve siyah mürekkeplerden diger renkler ve
tonları bulunur.Renk, açık renk boyanın içine yeteri kadar koyu
mürekkep katılarak bulunmaya çalısılır. Eger istenilen renk bulunmus
ise çogaltmak için aynı ölçülerde boyalar temiz bir tas, pleyt veya
legen içinde ezilerek yapılır.Dia, fotograf gibi orijinallerin dısında
ressamlar ve grafikerler tarafından yapılan yaglı boya, sulu boya,
guaj, pastel, kara kalem gibi malzemelerle yapılan orijinaller vardır.
Bunlar genellikle mat renktedirler.
Matbaa mürekkepleri ise parlak mürekkeplerdir. Eldeki orijinale
uygun renkleri bulup basabilmek için biraz bilgi, tecrübe, orijinalin
içinde hangi renklerin ne kadar miktarda oldugunu anlamak gereklidir.
Kâgıt üzerindeki renge Yüzey Rengi denir. Boya kurudukça renk
degisir. Baskının ısık altında görülen rengine Derinlik
Rengi denir. Bu renk yansıyan ısıgın birlesimidir. Mürekkebin, kutusu
içinde görülen rengine ise Kütle Rengi denir. Bu renk kâgıt üzerinde
kesinlikle degisecektir.
Temel Karısımlar
Kırmızı + Sarı = Turuncu
Kırmızı + Mavi = Mor
Sarı + Mavi = Yesil
Kırmızı + Beyaz = Pembe
Siyah + Beyaz + Mavi = Gri
Kırmızı + Sarı + Siyah = Kahverengi
Kırmızı + Sarı + Siyah = Sütlü Kahverengi
Özel Karısım Renklerinin Hazırlanması Özel karısım renklerinin
hazırlanmasında iki yöntem kullanılır; Basılması istenen renk önceden
belirlenmis bir formüle göre hazırlanır veya renk tercihi, bir kagıt
üzerine boyanarak yada fon kagıdı ile örneklenerek belirtilir.
Günümüzde formüle edilmis renk hazırlama sistemleri, uygulama
kolaylıgı ve daha saglıklı sonuç vermesi açısından tercih edilmektedir.
Dünya üzerinde birçok degisik özel renk hazırlama sistemi
bulunmaktadır. Bunlar arasında en yaygın olanı "Pantone Renk
Karısım Sistemi"dir.
Bu sistem; 11 rengin (9 temel renk + l siyah + l seffaf beyaz)
birbirleriyle yüzde ve gram olarak degisik oranlarda karıstırılarak
747 farklı renk halinde hazırlanması temeline dayanmakladır. Bütün
Pantone renkleri belirli bir standarda göre numaralanarak
kataloglanmıstır. Renk katalogları genellikle iki bölümden olusur.
Temel baskı mürekkebi renkleri ve bunların karısımlarından olusan
diger renkler bir bölümde parlak yüzeyli kâgıtlar üzerinde, diger
bölümde ise mat yüzeyli kâgıtlar üzerinde gösterilir. Bunun nedeni,
aynı rengin mat ve parlak yüzeyli kâgıtlar üzerinde oldukça farklı
baskı sonuçları vermesidir. Baskı mürekkebi, parlak yüzeyli kâgıtlarda
daha canlı görünür. Mat yüzeyli kâgıtlar ise baskı mürekkebine daha
yumusak ve pastel bir görünüm kazandırırlar. Baskının uygulanacagı
kâgıdın rengi de mürekkep renginin etkisini degistirir. Bazı kâgıt
üreticileri; standart baskı mürekkebi renklerini, çesitli renk tonlarında
ürettikleri kâgıtlar üzerinde gösteren renk katalogları
yayınlamaktadırlar. Tasarımcı, Pantone sistemiyle hazırlanan renklerin
numaralarını pikaj ya da film
çıktısı üzerinde belirtmelidir. Eger tasarım; asetat, metal, alüminyum
folye gibi alısılmadık bir yüzey üzerine uygulanacaksa, tasarımcı
bu konuda önceden bilgilenmelidir. Pantone renk karısım sistemi,
uluslararası düzeyde uygulanmakta ve çesitli ülkelerdeki baskı
mürekkebi üreticilerince lisans altında üretilmektedir. Mürekkeplerin
Bakımı Mürekkep bakımının ilk sartı ihtiyacın gerektirdigi ölçüde bir
raf, dolap veya deponun bu is için tahsis edilmesidir. Burada
mürekkepler ve yardımcı maddeler güzel bir tarzda istif edilmeli ve
kullanıma hazır bekletilmelidir. Tipo-ofset mürekkepleri karısımını
meydana getiren pigmentler, yaglar reçine, pasta ve kurutucu
maddeler dıs etkilere karsı çok hassas oldugundan çok az bir ısı
degisikliginde bile iyi bir baskı elde etmek imkânı ortadan kalkar.
Mürekkep içindeki baglayıcı maddeler ve vernikler sogugun etkisi
ile katı hal alırlar. Bu durumda yolmayı önlemek için boya içine
yumusatıcı maddeler karıstırmak gerekir. Sıcak mürekkepler de
aynı olusumlara yatkındır. Çünkü ısınınca sıvılasır ve baskı sırasında
gerekli olan özlük kaybolur. Matbaa mürekkepleri gerek makine
dairesinde baskı sırasında ve gerekse daha önce depoda bulundukları
zaman yüksek ısı farklarına maruz kalmamalıdırlar. Basılacak bir
is veya herhangi bir karıstırma için kutudan yeterli mürekkebi aldıktan
sonra mürekkebin üzeri spatula ile düzeltilmeli hatta kurumaması
için yaglı kâgıt ile iyice kapatılmalıdır. Çabuk kuruyan mürekkeplerle
çalısırken mürekkep haznesi iyice silinmeli ve zorunlu olmadıkça
hazne merdanesi yaglı kâgıt ile örtülmemelidir. Viskozite : Akıskanların
akmaya gösterdikleri direnç olarak tanımlanır. Genel olarak baskıda
önerilen viskozite18” 25°C Ford Cup 4 dür. Buradan da anlasılacagı
üzere viskozite sıcaklıgın bir fonksiyonudur. Sıcaklık ile ters orantılıdır.
Sıcaklık artıkça viskozite düser. Pratikte Ford Cup adı verilen aletlerle
ölçülür.
Uv Laklar
Baskılı islerin üst yüzey ıslahı laklarna ve astarlama yoluyla
gerçeklestirilir. Hem baskı tabakasını korurlar hem de bir parlaklık
verirler. UV-sertlesmeli laklarla çok yüksek bir parlaklık saglanır,
öyle ki hakiki bir kaplamadan söz edilebilir.
Bilinen diger laklara karsın UV-sertlesmeli laklarla asınmaya mukavim,
sert, yüksek parlaklıkta bir yüzey elde edilir. Bu yüzey ayrıca birçok
doldurma maddesine karsı dayanıklılık gösterir ve mekanik
zorlamalara karsı dirençlidir. Parlak folya astarlaması ile bir kıyaslama
yapılırsa en uygun tatbikat metodu uygulanarak sürülen UVsertlesmeli
laklar bir çok durumda baskın çıkar. Ancak, fiyatı daha
ehven olmakla birlikte her iste UV-sertlesmeli laklak astarlama yerine
kullanılmayabilir. Laklama tesislerinde tatbik edilen çözücü ihtiva
eden laklara oranla çözücüsüz olduklarından çevreye zararları
yoktur.Yapı ve Reaksiyon akısı UV-sertlesmeli laklar tümüyle sentetik menseli yüksek aktiflikte
kimyevi baglayıcılardan olusur. Farklı kimyasal terkip ve molekül
büyüklügünde olan degisik viskoziteli akrilatlar baglayıcı madde
bazını teskil ederler. Yüksek viskoziteli parçalar polimer, düsük
viskoziteler monomer olarak tanımlanır.
Sertlesmeden önce denge akıs ve yapısmayı etkileyen ve sertlesen
lak tabakasına üst yüzey parlaklıgı, parlaklık derecesi ve esneklik
veren katkı maddelerinin yanı sıra UV-reaktif lak tipleri önemli bir
kısım olarak fotoirnatörler (ısık baslatıcılar) ihtiva ederler.
Polimeri akrilatlarla monomerlerin birbiriyle miktar olarak oranları
lakların viskozitesini istenen çalısma sınırlarına ayarlar. Ag kurma
hızı ve ag kurma dercesi, sertlik, esneklik ve yapısma gibi özellikler
bu kısımların kimyasal yapılarına baglıdır.
Katkı maddeleri olarak mum ve silikon türevleri kaydırma ve akısa
yardımcı olurlar. Ayrıca esneklik vermek için yumusatıcılar, parlaklıgı
azaltmak için matlastırıcılar, renklendirmek için pigmentler kullanılır.
Köpük gidericiler ve stabilizatorler de diger katkı maddeleridir.
Reaksiyon akısı asagıdaki ana semada tekrar verilmektedir.
UV-ısınlarıyla enerji verilerek çözülen bir kimyasal mekanizma (kökzincir
reaksiyonu) vasıtasıyla sıvı reaktif baglayıcı madde
muhtevalarının ag kurma islemi yapılır.
UV-sertlesmesi için 200 nm altında bir ısık dalgası olan UV-ısını
gereklidir. Bu UV-kurutma ünitesinde civa buharı lambaları ile
(yüksek-ve orta basınç) saglanır.
Burada UV-ısınlarını geçiren ve uçlarında elektrodlar bulunan kuvartz
borular isi yürütür, Bu kapalı kuvartz boruların içi asil gazla doludur.
Civanın yanı sıra ilaveten agır metal tuzları veya galyumholojeni
mevcuttur, isletme basıncı ve ısısı yanı sıra elde edilen spektrumun
terkibinden sorumludurlar. 1000 Voltun üzerinde bir gerilim
uygulayarak lambada elektrodlar arasında bir ısık atlaması (ısın
arkı) saglanır); bu asıl ısın spektrumunun çıktıgı lambanın içindeki
özün olusmasına yol açar.
Oksijen mevcudiyetinde UV-kurutucusunun islemesi sırasında
ozonun ortya çıkmsı ısınların 200 nm altında bulunduguna isaret
eder.
Görünen ısık yanı sıra oldukça yüksek miktarda IR- ısınları yaratılır.
Halihazır UV-kurutuoı ünitelerinin lamba gücü 80 ile 200 Watt/cm
arasındadır.
Enerji ihtiyacına göre bir kurutucuya 1'den 4 lambaya kadar
takılabilinir. Lambaların ısısını sabit tutmak için havayla sogutma,
olusan ısının salıverilmesi, ozonun emilmesi, gücün ayarlanması,
ısınları perdeleme donanımı degisen makina hızında kurutucunun^
emniyetli ve külfetsiz çalısmasını temin eder. Ayrıca elektrotsuz
lamba ihtiva eden UV-kurutma tesisleri de mevcuttur. Bunlarda
lambanın tahrik edilmesi mikrodalgalar yoluyla olur. Bu lamba tipinde
spektrum ve tayf dagılımı elektrotlu yüksek basınç lambalarına
benzer ve aynı sekilde, içindeki öze baglıdır.
Bu lambalar sadece kısa uzunluklarda mevcuttur; bu nedenle büyük
çalısma genisliginde birçok ısın ünitesi yanyana takılmalıdır.
2- Baskıda tatbikat alanları UV- sertlesmeli laklar baskı ve lak
tekniginin hemen hemen her alanında kullanılabilinir. Ancak bunun
için viskozitenin uyması önemlidir. Asagıdaki tablo lak metodu ile
buna uygun gerekli lak viskozitelerini belirtmektedir. Sonuncular
tatbikat metodundaki yapısal farklılıklara baglı olarak degisebilir.
Lak metodunun seçimi elde mevcut cihaz imkanlarıyla ve arzulanan
kesin netice ile direkt baglantılıdır. Genelde tam yüzey laklarnası
yapılır veya bazı alanlar bos bırakılır. UV-sertlesmeli laklarda parlaklık
olusumu tabaka kalınlıgına çok baglıdır. En uygun parlaklık etkenligine
3-4/m2 lak miktarı ile ulasılır. Yas ofsette elde edilen düsük parlaklık
bu yolla izah edilebilir Bu metod kusursuz, problemsiz bir baskıya
ancak 2,5 g/m2'nin biraz üzerindeki lak kalınlıgında olanak saglar.
Parlaklık için sürülme sonrası lakın akısı bir ölçüdür. Üst yüzey ne
kadar düz olursa parlaklık etkisi o denli fazladır. Düsük viskoziteli
laklar daha hızlı ve iyi akarlar. Parlaklıkları da o oranda yüksektir.
Lak olusumu teknikten de etkilenir. Isı arttıkça depolanma (bekleme)
stabilitesi azaldıgından lakın yumusatılması, lak sürme yeri ile
kurutucu arasındaki mesafenin uzun tutulması iyi bir lak olusumunu
mümkün kılar. Kurutma islemi esnasında süratli ag kurma nedeniyle
lak olusumu artık cereyan etmez.
iki renkli makinalarda ofset/kuru ofsette yapılan laklamalarda ikinci
baskı Örtüsünün (bezinin) asitle yakılması lak yüzeyinin
düzlestirilmesıne yarar. Mürekkep donanımı kapalı durumda iken
mürekkep sürme merdanelerinin beraber dönmesi hazne
donanımından yapılan laklamada yardımcı olur. Laklama tesislerinde
karsılıklı dönen lak sürme merdaneleri ve tifdruk da asınma derinligi
az olan ince (ramların seçimi aynı yardımı saglar.
Kısmi (aklama yas ofset ve tifdruk da, siskin plakalar üzerinden
kitap baskısında, kuru ofsette, hazne donanımından yapılan
laklamada ve flekso baskıda yapılabilinir.
Kuru ofset metodunda lak bulanmasını (lak sisi olusumu) önlemek
için hazne (ıslatma)
donanımından laklama tavsiye edilir. . .
UV-sertlesmeli lakların en iyi sekilde donuklasması düsük lak tabakası
kalınlıgında saglanır. Tatbikat islemi için yas ve kuru ofset ve de
kitap baskısı tercih edilir.
3-Sertlestirilmis lak tabakası-özelikleri ve tatbikat alanları Terkibe
Mürekkep ve Laklar Mürekkep ve Laklar
Uv Işınları
İmtiatörlü (Başlatıcılı) Sıvı Bağlayıcı Maddeler
Fotoiniatör (Işık Bağlatıcı) Köklerine Ayrışır (Ana PArçalarına)
Bağlayıcı Madde Muhhteveları Üzerine Enerji Nakli
Fotopolimerizasyon
Katı, Yapışkansız Lak Tabakası
Laklama Metodu
Yaş Ofset
Kuru Ofset Kitap Baskısı
Hazne Donanımından Laklama
Baskı Hattından Laklama
Laklama Makinesi
Flekso
Tifdruk
Elek Baskı
Vizkozite (Akış Müddeti - Dın
Kabı O 4mm, 20 oC Isıda)
3500 - 5000 mPa.S
3000 - 4000 S
80-140 S
60-100 S
25-50 S
40-60 S
25-30 S
40-60 S
(reçeteye) baglı olarak sertlestirilmis lak tabakası en uygun sürülme
miktarında oldukça az esneklikte çok parlak bir tabaka verir. Mekanik
saglamlıgı ve kimyasal dayanıklılıgı yüksektir.
Son özellikler aglasma derecesine baglıdır. Çok aglasmıs sistemler
kırılgandır ve düsük termoplastige sahiptir (yani sıcakta kalıplanma
özelligi kısıtlıdır). Sıcak mühür haslıgı, donmaya dayanıklılık, yapısma,
tutkallanabilme üst yüzey düzgünlügü, degisik kimyasal maddelere
karsı dayanıklılık ve de yaldız folyo-kabartılabilirligi gibi özellikler
öncelikle lakın terkibine baglıdır. Talep edilen hususlara göre imalatçı
lak terkibini ıslah eder. Gene de problemsiz bir çalısma ve kaliteyi
emniyete alma açısından nihai mamulü istenen özellikleri yönünden
matbaacının denemesi önerilir.

Hiç yorum yok: