KARTONAJ VE AMBALAJ TERIMLERI

Ambalaj: Ambalaj ürünlerin korunması, dayanıklılıgının saglanması,
kolay tasınası ve tüketicinin dikkatini çekmesi için kullanılan agaç,
cam, metal, kagıt-karton vb. materyallerden yapılan ürün tamamlayıcı
olan bir araçtır. Bu malzeme cinsleri arasında, matbaacıyı en çok
ilgilendiren kagıt ve özellikle karton ürünlerdir.
Kartonaj: Kartonaj kelimesi dillimize Fransızca’dan adapte edilmis
olup, Fransızca’da sözlük anlamı olarak; karton kutu, kap geçirme,
mukavvacılık ifadelerinin karsılıgıdır.
Günlük yasantımızda her zaman ve her yerde karsılastıgımız,
kullanıp tükettigimiz karton malzemeden üretilmis basılı matbaa
ürünlerinin tasarımı ve üretimini anlatan bir kavramdır.
Konstrüksiyon: Karton ambalajın teknik tasarımı. Görsel tasarıma
geçmeden önce ambalajın gerçek baskı kartonundan bir prototipinin
(maketinin) üretilmesi gerekir. Bu örnek üzerinde ambalajın ürünü
tasıyıp tasımayacagı, kilit sistemlerinin uygunlugu, darlıgı, genisligi
kontrol edilir. Ayrıca fire durumu gözden geçirilir.
Seperatör (Ayırıcı): Ambalaj ile ürün arasına yerlestirilen karton,
oluklu mukavva, strafor ya da hava yastıgına verilen ad. Ambalaja
konulacak ürünlerin sert ve sivri noktalarının ambalaja dokunan
kısımları delici olabilir. Ya da çarpmalara, düsmelere karsı ürünün
daha fazla korumaya ihtiyacı olabilir. Bu ve benzeri durumlarda ürün
ile ambalaj arasına seperatör (ayırıcı) yerlestirilir.
Tam Kesim: Kutu açınımını karton tabakasından ayırmak amacıyla
yapılan kesimdir.
Pilyaj : Katlama yerlerinin düzgün ve kolay katlanması için yapılan
ezme islemidir. Kalın malzemelerin ezilmesinde veya 180 derece
katlanacak olan yerlerde kalın ezme kullanılabilir. Ezme bıçaklarının
kalınlık degeri yaklasık olarak kullanılan kartonun 2/3’üdür.
Perforaj: Kolay kopması istenilen bölümlerin belirli aralıklarla kesilmesi
islemidir (Delik veya çentik açılması).
Çoklu Basım: Yüksek tirajlı islerde büyük ebatlı bir tabaka üzerine
çok sayıda ambalaj dösenir ve baskıdan sonra herbir ambalaj
kesilerek ayrılır, katlanır ve yapıstırılır. Burada dikkat edilmesi gerekli
husus, çogaltılan filmler ile kesim kalıplarının maliyetinin dogru
saptanmasıdır.
Parçalı Konstüriksiyon: Belirlenen kutu tasarımının yapısına göre
bazen tabaka üzerinden gereginden fazla fire meydana gelebilir.
Bu tür durumlarda, mevcut tasarımı iki ya da üçe bölerek tabakaya
dösemek, baskıdan sonra ayrı ayrı parçaları yapıstırma yoluyla
birlestirmek daha ekonomik olabilir. Zaman, isçilik ve tutkal gideri
dogru hesaplanmak kaydıyla parçalı konstürüksiyon bazı durumlarda
yararlı bir uygulamadır.
Kesim Kalıbı: Kutu açınımını karton tabakasından ayırmak için kalıp
tahtaları üzerine çesitli yöntemlerle bıçakları yerlestirerek hazırlanan
kalıba kesim kalıbı denir.
Kalıp Tahtaları: Üzerine kesim seritlerinin yerlestirildigi düzgün
yüzeyli, sert ve dayanıklı tahta. Kesim kalıplarında kullanılan tahtalar
8-12 kat arasında degisen, kayın agacı tahtasından 15-18 mm
arasında kalınlıktadır. Kesim kalıbı tahtası mümkün oldugu kadar
homojen bir yapıya sahip olmalı ve herbir katının su yönleri birbirine
dik olmalıdır.
Bıçaklar (Seritler): Karton ambalaj üretiminde kullanılan kesim,
perforaj ve pilyaj islemlerini gerçeklestirmek üzere üretilmis metal
seritler.
Dekupaj: Bıçakların yerlestirilecegi kanalların açılması islemi.
Bıçak Kesim Aracı: Kesim tahtasına kanallar açıldıktan sonra bıçaklar,
açılan kanala uygun uzunlukta bıçak kesim aracı ile kesilir.
Dentelaj: Tırtıklı ya da çesitli egimler içeren serbest kesimler.
Terminoloji Kartonaj ve Ambalaj Terimleri
Köprü Açma: Kesim bıçagının kontraplak üzerinde tutunabilmesi
için bıçak üzerinde oluk açılması islemi. Kontraplakta bu olugun
denk geldigi yer doludur ve bıçak buraya tam olarak oturur.
Raport: Bir desenin baskı materyali üzerinde sürekli tekrarlanması.
Hava Yastıgı: Genellikle plastik malzemeden yapılmıs ürünü dıs
etkilerden koruyan içi hava ile doldurulmus
koruyucu. Daha çok elektronik esyalarda kullanılır.
Ürün Üniforma: Bir kimsenin, tasarımı gördükten sonra hatırlamasını
saglayan, ambalajın en anahtar grafikleridir. Bir ambalajın üzerindeki
görsel tasarım unsurları. Örnegin bir kolonya kutusu üzerinde baskı
olmasa da o kolonya sisesini tasır. Baskılı kısım ürünün üniformasıdır.
Marka Imajı: Çekicilik olusturması, üzerindeki renk ve yazılarla
tanıtma yapması, ambalajın satıs arttırıcı imaj olusturmasını saglar.
Pencereli Kutu: Bazı ürünlerin (oyuncak, kalem, çakmak, parfüm
vb.) ambalaj açılmadan rafta veya vitrinde gözükmesi istenebilir. Bu
istek ambalaja açılacak bir oyuntudan yararlanılarak saglanabilir.
Ancak ürünün düsmemesi içinde bu pencere jelatin vb. bir saydam
malzeme ile kapatılmalıdır.