17 Şubat 2008 Pazar

Yardımcı Araç ve Gereçler

Densitometre, kurutma dolapları, rötus masaları, programlama
cihazlarıve tramlar reprodüksiyon atölyelerinde kullanılan
yardımcıaraç ve gereçlerdir. Densitometreler : Orijinal
yogunluklarınıölçmeye yarayan cihazlardır. Densitometrelerin modern
reprodüksiyon atölyelerindeki önemi büyüktür. Çünkü resim çekiminde
poz süresinin tespiti eskiden oldugu gibi fotografçının tecrübesinden
çok, hesaplamaya dayanmaktadır. Resimlerin ton degerlerinin dogru
saptanmasıiçin densitometre degerlerinin bilinmesi gerekir. Opak,
yani ısık geçirmeyen orijinallerin yogunluk derecesini ölçüp degerini
logaritmik sayılarla belirtenlere opak densitometre denir. Bunların
basılmıs isleri ölçen modelleri de vardır. Opak densitometrelerin
ölçme gözü önce saf beyaza göre kalibre edilir. Sonra resmin
ölçülmesi istenen bölümüne yerlestirilir ve resmin üzerine düsen
ısınların yansıma miktarıelektronik olarak hesaplanır. Dia pozitif
veya negatif filmler gibi ısıgıgeçiren nitelikteki malzemelerin
yogunlugunu ölçen ve ölçü birimlerini logaritmik degerler ile ifade
eden densitometrelerde vardır. Bu densitometrelerin gelismis
modellerinde kırmızı, yesil ve mor ekran bulunur ve renkli dia
pozitiflerin renk tonlarıda ölçülebilir. Ölçmeden önce ölçü gözü
sıfırlanır ve kalibre edilir. Ölçü gözü asgari 3 mm. çapında
genisletilebilen densitometrelerle tramlıfilmlerin tram büyüklükleri
de tespit edilebilir. Bu ölçmede densitometreler siyah noktalarla
seffaf noktaların oranınıkıyaslayarak çalısır ve sonucu % birimi ile
ifade eder. Kurutma Dolapları: Filmlerin zarar görmeden
kurutulmasıiçin kullanılırlar. Retus Masaları: Gerekli film düzeltmeleri
için bu masalar kullanılır. Programlama Cihazları: Kamera, Agrandizör
ve kontakt saselere takılarak kullanılırlar. Bunların baslıca görevi,
fotometreleri ile film sasesine düsen görüntü ısıgınıölçmek ve ısıgın
kuvvetine göre filtre ile yarım ton veya tramlama filmine uygun pozu
vermektir.
Tramlar Tek renkli baskıda ara tonlar elde etmek için tramlardan
yararlanılır. Tramlar, basılımalzemelere yakından bakıldıgında ayırt
edilebilen küçük noktacıklardır. Tramın temel islevi; ara tonlu görsel
unsurları, binlerce küçük noktacıgın meydana getirdigi çizgisel (tire)
görüntülere dönüstürmeleridir. Bu küçük noktacıkların seyreklesipsıklasmasıyla
optik olarak ara ton etkisi saglanır.
Baskı teknolojisinde kullanılan tramlar iki grupta toplanırlar
Cam Tramlar Klasik cam tramların üzerinde düz çizgilerden olusan
ızgaraya benzer bir doku bulunur. Bu tramlar, kamera objektifi ile
filmin arasına yerlestirilirler. Gri cam tramlar siyah - beyaz opak
fotografların tramlınegatiflerini elde etmek için kullanılır. Magenta
cam tramlar ise yarım ton negatiflerin pozitif tramlanmasıiçin kullanılır.
Bu tramlar BatıAlman Klimsch fabrikalarının üretimidir.
Film Kontakt Tramlar Birbirlerini dama taslarıgibi izleyen
noktacıklardan meydana gelen kontakt tramlar, pozlandırma sırasında
dogrudan film yüzeyine çakıstırılırlar. Gri kontakt tramlar hem siyahbeyaz,
hem de renkli orijinallerden noktalamaya elverislidir. Magenta
tramlar ise yalnız siyah-beyaz orijinallerden veya yarım ton
negatiflerden pozitif tramlama yapabilirler. Olusturduklarınoktaların
sekillerine göre tramlar :
1) Satranç tahtasındaki gibi kare nokta veren tramlar.
2) Elips seklinde nokta veren tramlar.
3) Respi tramlar(Normal noktaların arasında, çok küçük noktalar
bulunur. Bu noktalar detayızenginlestirir.)
4) Grafik tramları(Düz, gren, daire çizgisi ve tugla benzeri desenler
veren çogunlukla grafik etkisi vermek için kullanılan tramlardır)
Ara tonlu görsel unsurların tramlanıp pozlandırılmasısonucunda
elde edilen filme "yarım-ton negatif film" adıverilir. Tramlanarak
basılan bütün görsel unsurlar ise "yarım-tonlu imgeler" olarak
adlandırılırlar. Bütün tramlar, l inch (Ingiltere ve Amerika'da kullanılan
bir ölçü birimi) aralıgında bulunan nokta sayısıile ölçülür ve
sınıflandırılırlar. Bu ölçüye "tram yogunlugu" adıverilir. Tramlar, nokta
sıklıgına baglıolarak farklıyogunluklarda üretilmektedir.
Baskıteknolojisinde en çok kullanılan tramlar kalından inceye dogru;
55, 65, , 100, 120, 133, 150, 175 ve 200 nokta/inch yogunlugunda
olanlarıdır. Tram yogunlugu arttıkça yani noktalar küçülüp sıklastıkça;
yarım-ton imgelerdeki keskinlik ve ton zenginligi de artar. Örnegin,
55 nokta/inch yogunlugundaki bir tramda inch-kare içine düsen
nokta sayısı3025 iken, 150 nokta/inch yogunlugundaki bir tramda
bu sayı225.000'e çıkmaktadır. Ülkemizde ise tramlar santimetre
basına düsen nokta sayısıile ölçülür. Tram yogunluklarıise; 22, 26,
34, 40, 48, 54 ve 60 nokta/santimetre olarak sıralanırlar. Tram
yogunlugunu saptamadaki en önemli etken, baskıda kullanılacak
kâgıdın cinsi ve kalitesidir. Örnegin; iyi cins kuse kâgıda basılan bir
dergide 120, 133, 150 nokta/inch yogunlugunda tramlar kullanılırken,
düsük kalitede kâgıtlara sulu mürekkeple basılan günlük gazetelerde
yer alan yarım ton imgeler en fazla 55 ile 65 nokta/inch yogunlugunda
tramlanabilirler. Tram noktacıklarıbüyüteçle incelendiginde, seçilen
tram yogunlugunun baskıda nasıl sonuç verdigi izlenebilir. Alısılmıs
nokta biçimli tramların yanısıra degisik görsel efektler yaratmak
amacıyla çizgisel, çakıl-tasıya da kum dokulu, dairesel ve
dalgalıtramlar da üretilmektedir. Yarım tonlu(tramlanmıs) imgeler,
gerektiginde fonlarından arındırılarak siluet biçiminde kullanılabilirler.
Bu isleme " Dekupaj " adıverilmektedir. Bir cm'lik bir çizgi üzerindeki
tram noktalarının sayısına "Tram çizgi sayısı" denir. Seyrek
noktalıtramlar, kaba ve mat yüzeyli kâgıtlara, sık çizgili yada
noktalıtramlar ise parlak yüzeyli kâgıtlara baskıyapılırsa iyi netice
alınır. 3. Hamur kâgıtlar için 24 - 26 - 30 - 36 'lık 2. Hamur kâgıtlar
için 40 - 48 'lik 1. Hamur ve parlak kâgıtlar için 54 - 60 - 70 'lik
tramlar baskıiçin idealdir. Kullanılan kâgıda uygun olmayan tram,
resmin kalitesinin bozulmasına yol açar. Mesela 60'lık tram 3. hamur
kâgıt için kullanılırsa, küçücük ve birbirine yakın mesafedeki
noktalardan kâgıda geçen mürekkep kâgıt üzerinde yayılır ve
baskıçamur gibi olur. Bu örnegin tersi de düsünülebilir. Kuse kâgıda
30'luk tram kullanılırsa, noktalar gözle fark edilir. Resim yerine
noktalar görülür, ince detaylar ise kaybolur.
Reprodüksiyon Filmleri Reprodüksiyon atölyesinde kullanılan bütün
cihazların asıl görevi, reprodüksiyon için film çekmek veya çekilen
filmi kopya etmek, çogaltmak ve kalıba uygun sekle getirmektir.
Reprodüksiyon filmleri, üzerindeki kimyasal maddeler nedeniyle
kâgıt ve mürekkebe oranla ısıga çok daha hassastır. Bu sebeple
filmler karanlıkta veya hassas olmadıklarırenkli ısık altında imal
edilir ve kullanılırlar. Renk Hassasiyetlerine Göre Filmler : - Isıgın
her rengine hassas olan filmlere Pankromatik filmler, - Isıgın
kırmızıdısındaki renklerine hassas olan filmlere Ortokromatik filmler,
- Isıgın yalnız mavi rengine hassas olan filmlere de Blusensitif
(maviye hassas) filmler denir. Kullanım Alanlarına Göre Filmler
1) Tire ve Tramlı filmler Bunlar, yazıgibi orijinallerden çekim yapmak,
kontakt kopya almak ve yarım ton negatiflerden tramla noktalama
yapmak için kullanılır ve bu tip filmlerin baslıca özelligi, tam siyah
ve tam seffaf çizgi ve nokta vermesidir. Siyah - beyaz isler için
maviye hassas veya ortokromatik filmler kullanılır. Renkli isler içinse
(Tire renkli veya direkt tramlama) pankromatik lith filmler kullanılır.
Tire filmlerin reversal olanlarıda mevcuttur. Bunlarla çalısırken orijinal
pozitif ise yine pozitif, orijinal negatif ise yine negatif sonuç elde
edilir. Reversal filmler genellikle kontakt kopya ile çogaltma yapmak
için kullanılmakla birlikte, kamerada direkt çekim filmi olarak
kullanılabilecek hassasiyette olanlarıda vardır.
2) Yarım ton filmler
a) Pankromatik yarım ton filmler - Maske filmleri : Du pont CSPM
7Agfa-Gevaert V 113 PKodak Pan Masking Film siyah-beyaz maske
filmleri, Kodak Trimask ve Agfa Geveart Multimask filmleri ise renkli
maske filmleridir. - Optik reprodüksiyon yarım ton renk ayırım filmleri
Du pont CCHS-7, CCMS-7 ve CCLS-7, Agfa - Geveart P 43 p, P33p
ve P23p, Kodak Typ l ve Typ 2 filmleridir.
b) Ortokromatik yarım ton filmler Siyah - beyaz orijinallerden yarım
ton negatif çekmek için kullanılır. (Gevatone ortho 023)
3) Maviye Hassas Yarım ton Filmler Siyah-beyaz orijinallerden yarım
ton negatif çekmek, yarım ton negatiflerden özellikle tifdruk için
yarım ton pozitif kontakt kopya yapmak için kullanılır. Gevatone
N43p, N41p, N31p, Du pont cronar Commercial N, Kodak Commercial
Film, Kodalio Film gibi.
4) Kontrastlıgı filtrelerle degistirilebilen yarım ton filmler Normal
yarım ton filmler, banyonun konsantrasyonu(Yogunlugu), sıcaklıgıve
süresi ile sertlestirilir veya yumusatılır. Bu filmlerin kontrastlıgıise
sarıfiltre pozu ile artar, mavi filtre pozu ile azalır. Bu filmler standart
ve programlıçalısmaya imkan verir. Du pont CCV film, Gevaert
Gevarex Go 210p, Go 230p Typon Rototyp FRV filmleri gibi.
5) Scanner yarım ton filmleri Çok kısa pozdan etkilenen, ince grenli
yarım ton filmlerdir. Tifdruk için direkt olarak kullanılabilir. Ofset ve
tipo için ise negatif olarak hazırlanır, kamera ve agrandizörde
tramlanırlar. Dupont CCSF-7,Agfa-Gevaert Gevascan G 230p,
Kodak Ortho Scanner, Typon Rototyp FRS filmleri gibi.Kopya Edilecek Filmler ve Özellikleri Kopya edilecek bütün filmler
pozlandırma esnasında, yani "Resmin" plâkaya transferinde, "Sablon"
vazifesini görürler.
Filmde "Is" olan kısımlar, pozlandırmadan, "Açma" ve "Yedirme"
banyolarından sonra çözülüp atılacagından, pozlandırma anında
ısık geçirmemelidir. Bu nedenle, "Is" olan kısımlar tamamen ısıga
karsıkapalıolmalıdır. Bunun yanısıra " Is " olmayan kısımlar da cam
gibi seffaf olmalıve ısıga hassas tabaka pozlandırma esnasında
iyice sertlesmelidir. "Is" olmayan kısımlar ne kadar ısıgıiyi geçirmeli
ise "Is" olan kısımlar da o kadar iyi kapatmalıdır. Sadece, iyi
hazırlanmıs filmler, en iyi sekilde plâkaya transfer edilirler. Gerçekte
de hiçbir kopya teknigi yoktur ki, kötü hazırlanmıs filmlerden, en iyi
neticeyi alsın. Kopya edilecek filmleri Negatif ve Pozitif olarak
sınıflandırabiliriz. Bunlar, fotograf yoluyla, çizim veya basılmıs olarak
elimize gelir.
Sayet hatalara meydan verilmek istenmiyorsa, genellikle bütün
filmlerde sart kosulacak durumlar sunlardır :
1 - Film ise mat olan yani pozlandırılmıs gümüs tabakanın olması.
2 - Çizim ise çizilen kısmın Kopya tabakasıile kontak halde olması.
Hatalar, parçalanan ısık sualarıtarafından meydana gelir ve bu
hatalar en iyi ısık kaynagında dahi olur. Bu parçalanan ısık
sualarıgölgelere sebebiyet verir. Bu gölgeler, Negatif kopyada, çizimi
veya resmi daha dolgun ve koyu gösterir. Pozitif kopyada ise is
kısımlarıdaha sivrilesir ve aydınlanır yani grilesir. Bu nedenle, çok
ince "Çizim" ve "Tramlı" islerde bilhassa arzu edilmeyen ton
farklarımeydana gelir.
Bu ton farklarının derecesi
a - Filmin kalınlıgına
b - Astralon ve diger çesitlerine
c - Plâka üzerindeki emayenin kalınlıgına baglıdır. Film ile emaye
arasındaki tasıyıcı(Astralon ve emaye) ne kadar ince olursa, o kadar
az hata olur. Sayet, filmle (mat olan kısım) ince dökülmüs emaye
üst üste getirilirse en iyi kopya islemi yapılmıs olur. Ofset baskıda,
Negatif ve Pozitif filmlere emaye kalınlıgınınispeten az tutabilmek
için, çok iyi grenlenmis plâkalara ihtiyaç vardır.
1) Negatif Filmler Bu filmler genellikle "direkt" veya "kontak" kopya
yoluyla elde edilen "fotograf plâkaları" ve "filmler" den ibarettir. Elle
yapılan negatiflere çok az rastlanır. Zira bu çesit negatifler yerine,
pozitifleri tercih edilmelidir. Elle yapılan negatifler sadece "kartografi"de
düzey gravürü yapılarak elde edilir. Gravür, ısık geçirmeyen
tabakasıolan cam veya astralon üzerine, özel gravür uçlarıile yapılır.
Tramlı negatifler Bu filmler direkt olarak tramlanır. Retusörlere
kolaylık olsun diye muhtelif pozlandırmalarla yedirmeye
dayanıklı"Noktalar" elde edilir. Bu noktalar, "Zayıflandırma ve
Kuvvetlendirme" banyolarıile istenilen büyüklük veya küçüklüge
getirilir.
2) Pozitif Filmler Pozitif filmlerden "Is" olan kısımların çok iyi sekilde
kapalı, diger kısımlarında tamamen cam gibi seffaf olmasıistenir.
Pozitif kopya için daima pozitif filmler kullanılır.
Tramlı negatifler Bu filmler kopya için gerekli olan keskin sınırlıve
iyi kapatılmıs noktalara sahip olmalıdır. Bunun yanısıra noktalarıiyi
kapatılmamıs filmlerde vardır. Bu çesit filmleri, mikroskop ile
inceledigimizde noktalar kalemle yapılmıs gibidir.
Yazı pozitifleri Ofset kopya teknigi için çesitli sekilde elde edilirler.
Ince beyaz kâgıtlar üzerine yazımetinleri, temiz sekilde basılır. Bu
isler için boya firmalarının "Özel Boyaları" kullanılır. Gaye çok iyi
kapatılmıs temiz orijinal hazırlamaktır. Kapatıcısiyahlıgıelde edebilmek
için "Grafit" ve "Bronz Tozu" kullanılır. Bu sekilde hazırlanmıs
orijinallerden "YazıPozitifleri" meydana gelir.
Yazı makinesi pozitifleri En iyi sekilde elektrikli yazımakineleri ile
"Özel Kâgıtlara" yazılan ve bunlardan elde edilen pozitiflerdir. Bu
kâgıtlardan ilk önce negatif alınır ve negatiflerden kontak yoluyla
pozitifler elde edilir.Foto Dizgi Pozitifleri : Ofset kopya teknigi için
ideal "YazıPozitifleri" bu teknikle elde edilir. Çesitli Foto Dizgi
makineleri vardır. Bunlardan Interteyp Fotosetter, Monoteyp, Isık
dizgi makinesi, Hadergo ve IBM dizgi makineleri önde
gelenlerdendir.Karakalem ve Mum Kalem Pozitifleri : Seffaf zemin
üzerine kurala uygun sekilde, çizim veya resim yapılır. Daha sonra
pozitifi alınır ve kullanılır.
Montaj
Resim ve yazı filmlerini, her baskı rengi için ayrı olmak üzere toplayıp
belli bir plana göre boyutlarını degistirmeyen tam saydam bir folye
üzerine, ayarlı olarak yapıstırmaktır. Kullanılan resim ve yazı
malzemeleri tire ve tramlıdır. Basılacak is 4 renkli ise montaj, 4 renk
için ayrı ayrı yapılır. Çok renkli montajlar için tam saydam Tasıyıcılar
kullanılır. Bu tasıyıcılar polyester, PVC, triasetat veya polistrol gibi
folyelerdir. Bu folyelerden önce, montaj tasıyıcı olarak cam kullanılırdı.
Camın avantajı, tam seffaf olusunun yanında, boyutlarında hiçbir
degisiklik olmamasıdır. Cam, kolay kırılması ve özellikle büyük ebatlı
montaj islerinde tasıma ve çalısma zorlugu oldugundan 1937 de
Hans Eggen astralonun montaj için en elverisli tasıyıcı oldugunu
tespit etmistir. Iyi bir montaj folyesinin boyutlarını degistirmeme ve
tam seffaf olma özelliklerinin yanı sıra, parlak ve pürüzsüz olması
ve dolayısıyla kir tutmaması, ayrıca düz durması gerekir. Montajda
temizlik çok önemlidir. En küçük pisligin kalıba geçmesi orijinali
bozacagından folyelerin alkolle silinmesi ve antistatik bezle tozdan
arındırılması gerekir. Ancak antistatik bez kullanımında asırıya
kaçılırsa, filmlerin seloteyple yapıstırılması zorlasır. Mat montaj
folyelerinde bu zorluk yoktur. Fakat bunlar daha çabuk pislenirler
ve mat folyeler kullanılırsa kalıbın poz süresi biraz daha uzar. Filmler,
mutlaka ısıgı geçiren bir zemin üzerinde toplanmalıdır. Bu islem tek
renkli islerde kolaydır. Fakat çok renkli islerde rehberle(kılavuz) is
görüldügünden, montaj zorlasır. Çok renkli islerin montajında, her
rengin filmleri üst üste dogru oturmalıdır. Reprodüksiyon atölyesinde
orijinallerden hazırlanan filmler, montaj atölyelerine kopya teknigine
göre " Pozitif veya Negatif " olarak teslim edilir. Montaj Yapımı ve
Gerekli Olan Malzemeler Montaj yapımında kullanılan teknik donanım,
montaj masası, trase, astrolon, film, rehber, mili metrik folye, film
kesme makinesi, kretuar, makas, pamuk, ispirto, cetvel, lüp ve
bunların muhafazası için kullanılan dolaplardır. Montaj masasının
üstünde ısık kutusu, içinde ise flüoresan tipi soguk ısık veren lambalar
olmalı ve üstteki buzlu cam mili metrik taksimatlı olmalıdır. Ileri ve
yana hareket eden cetveller de hassas montaj için önemlidir. Çizgi
çekme tertibatı ise iyi cins montaj masası için gerekli bir aksesuar
teskil eder. Montaj masası yukarıda belirtilen aksesuarlara sahip
olmayabilir, yalnızca ısık kutulu ve 4 ayaklı bir masa biçiminde
olabilir. Aksesuar zenginligi montajcının isini kolaylastırarak daha
hassas çalısma imkanı verir. Montaj için önce baskı ölçüsündeki bir
kâgıt üzerinde mili metrik hassasiyette bir plan hazırlanır. Bu planda,
hangi resim veya yazının nereye gelecegi isaretlenir. Bu plana göre
mili metrik folye üzerine yerlestirilen montaj folyesi üzerine resim
ve yazılar seloteyple yapıstırılır. Film kenarlarının resmin çok
yakınından kesilmemesine dikkat edilmelidir. Resimler arasında en
az 5 mm. lik bir yapıstırma payı bulunmalıdır. Yapılan is buna müsait
degilse seffaf bir yapıskan ile filmler alttan yapıstırılabilir.

Hiç yorum yok: