17 Şubat 2008 Pazar

Mürekkebin Haslıgı

Dispersiyon lakları hafif alkalidir. Bu nedenle kullanılan ofset
mürekkepleri alkaliye dayanıklı olmalıdır; aksi takdirde hem yas
üzeri hem de kuru üzeri yas laklamalarda renk degisiklikleriyle
karsılasılır.
Özellikle su ana renkler ve bunların karısımları kritiktir:
HKS 27 HKS 33 HKS 43 Pantone Violet (Eflatun)
Pantone Rhodamin Red (Kırmızı) Pantone Purple (Pembe)
Pantone Reflex Blau (Mavi) Pantone Blue 072 (mavi)
Magenta bir istisna teskil etmektedir. Alkali haslıgı düsük oldugu
halde dispersiyon laklarıyla
problem yaratmadan laklanabilmektedir.
Tehlikeli Maddeler Sınıflandırması
Dispersiyon lakları Tehlikeli Maddeler Sınıflandırmasına göre tehlikeli
madde sayılmamaktadır. Kuruyan lak tabakası zehirli veya sıhhate
zararlı maddeler ihtiva etmemektedir. Gıda maddeleri ambalajına
uygundur.
Dispersiyon Laklarının Imhası
Dispersiyon lakları ve lak tesislerini temizlemekte kullanılan atık
sular pis su kanallarınaakıtılmamalıdır. Ancak PH7'ye nötrlestirildikten
sonra ve katı maddeler ayrıstırıldıktan sonradrenaja verilebilinir.Lak
artıkları ve diger kalıntılar özel çöp olarak muamele görmelidir.Lak
artıkları yeni sevk edilen laklarla karıstırılmamalıdır.Göz ve ciltle
temas etmesinden kaçının. Sıçrayan kısımları bol suyla yıkayın.
Dispersiyon Laklarının Kurutulması Kuruma Prensibi
Dispersiyon lakları tamamiyle fiziksel kuruyan sistemlerdir. Takribi
%55 su ihtiva ederler. Bu baskı altı malzemesine ne kadar iyi ve
çabuk nüfuz ederse, kuruma o kadar çabuk olur. Istifte emici bir
kagıt arkası ilave bir etkenlik saglar zira nemi çeker. Inline-laklamada
(örnek: folyo astarlı karton) kurutmaya yardımcı unsurlara (IR-ısınları,
sıcak hava) ragmen ortaya çıkan problemlerin sebebi eksik emilip
nüfuz etme davranısıdır.
Dispersiyon laklarının kuruması büyük ölçüde suyun emilip kuruması
ile gerçeklesir. Suyun buharlasmasıyla olusan kuruma ise
önemsenmeyecek kadar düsüktür. %70 emilip kurumaya karsı
kurumada buharlasmanın rolü ancak %30 kadardır.
Suyun %20-30'u lakın henüz içinde iken bile dispersiyonlaklarının
film olusturması niha-yetlenmis sayılır. (Immobilisation-noktası)
Kuruma için gerekli zamanı etkileyen hususlar
- Baskı altı malzemesinin emiciligi
- suyun buharlasma hızı
- Lakın özellikleri
En düsük film olusturma ısısının (MFT) altına düsüldügünde film
olusturmada aksaklıklar
ortaya çıkar. 3u lakın cinsine göre +5°C ile +10°C arasındadır.
Kurutmaya Yardımcı Unsurlar
Kalan su lak tabakasından çabuk buharlasırsa kurutmayı hızlandırmak
mümkün olur. Bu ancak buharlasan suyun üst yüzeyden de
uzaklasmasıyla basarıya ulasır. Su metodlar kullanılmaktadır:
Kurumayı desteklemek için sıcak hava sıyırıcıları ve IR-lambaları
kombinasyonu uygun bulunmustur. Sıcak havayla iletilen konveksiyon
ısısı kurutmaya ayrılan zaman içinde önemli bir buharlasma
yaratmaktan uzaktır. Sıcak havanın yanı sıra kısa ve orta dalgalı
IR-ısnları hızlı bir enerji transferi saglar; lak ve kagıt yüzeyi çabuk
ısınır. Sıcak hava su buharının sıyrılıp çekilmesine yardımcı olur.
Soguk hava uygun degildir, zira buharlasma soguklugu lak
tabakasında aksaklıklar yaratabilir.
- Su buharıyla zenginlesen sıcak hava emilip atılmalıdır.
- Çıkıs istifinde su ısılar ölçülüyorsa sıcak hava ve IR-lambaları
optimal sekilde ayarlanmıs
demektir.
Kagıt: 8-10°C daha fazla ısı
Karton: 10-15°C daha fazla ısı
Çıkıs istifindeki ısı hemen ölçebilen bir ölçüm cihazıyla ölçülmelidir
ki yukarıdaki ısıların
asılmadıgı bir kurutma ayarı yapılabilsin.
- Yüksek makine hızında çıkısın uzatılması avantajlıdır; böylece
laka daha uzun kurutma süresi bırakılır.
Çok kuvvetli, kısa-dalgalı Infrared ısınları istifte bloklasmaya sebep
olabilir. Bu özellikle yüksek mürekkep kalınlıgında ortaya çıkar. Çok
koyu renkler kuvvetli ısınır ve lak filminin yapısması problemini
yaratır.

Genel
1- Kurutmada kullanılan sıcak hava baskı pudralama donanımının
fonksiyonu engellememelidir. Bu nedenle pudralama donanımı
kurutma sınırının bitimine monte edilmelidir.
2- Hava yastıgı ile teçhiz edilmis makinelerde filtre kartonu sık
degistirilmelidir. Böylece üflenen hava yoluyla bir "ön-kurutma"
saglanabilir.
3- Istifin yapısmasını önleyecek kadar kurutma yeterlidir. Daha fazla
enerji kullanmak etkisizdir.
4- Emiciligi çok az olan veya hiç emici olmayan baskı altı
malzemelerinde kurutmayı hızlandırıcı önlemler alınmalıdır. Aynı
durum 1.25 g/m2'nin üzerindeki mürekkep tabakaları içinde geçerlidir.
5- Yüksek lak tabakası kalınlıgı gerektiren Blister laklarında çok iyi
kurutma yapmak esastır; zira diger parlak laklara oranla daha
yumusak filme sahip olan bu laklar istifte bloklasabi-' lir.
6- Kurutma hattından geçen kagıt tabakasının soguk üfleme havasıyla
sogutulması fazla etkin degildir. Üfleme havasıyla sogutma
yapılacaksa kurutulmus hava kullanmak gerekir.
7- Iki taraflı (aklamada 48 saatlik kuruma süresine uyulması gerekir.
Alternatif Kurutma Imkanları
Yüksek-Frekanslı-Kurutucu (mikro-Dalga) mekanizması açısından
ideal gibi gözüken mikrodalga fırın yoluyla kurutmada asagıdaki
kısıtlamalar bugüne kadar kullanımı engellemistir.
- Metalik parçalar (tutucular gibi) nedeniyle mikrodalga alanının
parçalanması
- Çok yüksek su oranına sahip kalın lak tabakalarını mikrodalga
alanını parçalaması
- Metalik pigmentlerin (gold, aliminyum) alanı parçalaması
Mürekkep ve Laklar Mürekkep ve Laklar
Dispersiyon Laklarının Akıs Zamanları
DIN 53211'e göre tespit edilmesi
Dısarı akıs zamanının tespiti ile lakların kullanım teknigi ve akısları
açısından bir emsal elde edilmis olur. Ofset ve laklama makinalarında
tatbik sistemine baglı olarak 25 ile 100 saniye arasında dısarı akıs
süresi gereklidir. Dısarı akıs süresi tüketici tarafından;
- Mal giris kontrolü için
- Kendisi tarafından seyreltilen lakların ölçülmesi için tespit edilir.
Tam ölçüm için DIN 53211'de belirtilen parametrelere uyulması
gerekir. DIN 4 mm kabı (DIN 53211-100 ml. kapasiteli) ile ölçüm
yapılır.
- Lak ve DIN kabının ısıları ölçümden önce 20+0.5°C olmalıdır.
Disari akis süresinin isiya bagimliligi: acrylac 120/55
Uzun süre depolandıklarında dispersiyonlakları genellikle thixotropi
gösterirler; dısarı akıs süreleri de yükselir. Aynı durum lak çok
kuvvetli karıstırıldıgında veya pompalanarak dev-ri-daim ettiginde
olusan "köpüklenme" de geçerlidir. Dispersiyonlaklarınm dısarı akıs
sürelerinin tespitinde su önlemler tavsiye edilir.
Numune ve DIN 53 211-4 kabının sabit ısıya getirilmesi
Thixotropiyi çözmek için hava kabarcıgı yaratmadan lakın
karıstırılması
Dısarı akıs zamanının kronometre ile ölçülmesi
Sıvı zerresinin akıs düzeninin altına ilk ulastıgı anda ölçümü
sonuçlandırmak.
Lakların gereksiz veya çok kuvvetli seyreltilmelerini ve böylece buna
baglı köpüklenme
parlaklık kaybı gibi problemlerin olusmasını önlemek için ölçümün
çok dikkatli ve hassas
yapılması gerekir.
Dispersiyon Lakı-koku Olusması
Gıda maddelerinin ambalajlanmasında dispersiyon laklarımız hiçbir
kokusal ve tadsal
degisiklige sebep olmaz.
Test metodu olarak gıda sektöründe kullanılan "Robinson-Test" DIN
10955 uygulanır.
Ancak tatbikatta özellikle kuse kagıtların (aklanmasında istifte belirgin
bir koku olustugu
durumlarda görülmüstür.
Aynı lakla aynı sartlar altında çalısılsa bile baskı altı malzemesine
baglı siddetli farklılıklar ortaya çıkabilir.
Sebep
Bazı kagıt ve karton cinsleri sırf saf su ile ıslatılsalar bile bir koku
yayabilmekte-dirler. %60 kadar su ihtiva eden dispersiyonlakları da
koku olusturmaya yol açabilir. Bu nedenle uygun bir baskı altı
malzemesinin seçilip seçilmedigi Robinson-Testi ile bir ön incelemeye
tabi tutulmalıdır.
Terminoloji
İçindekiler
Ajans ve Matbaa sektörü ile ilgili kelimelerin
anlamları
Adını renkli bir kitap koyduk, ancak bu bir dergi, brosür, katalog,
kurumsal kimlik çalısması, ambalaj, pul, afis ya da aklınıza gelecek
herhingi bir basılacak materyal olabilirdi.
Kitabımız, matbaamıza çesitli kanallardan gelmis olabilir. Bu
kanallardan bazılarını söyle sıralayabiliriz: Yazarın kendisi, bir
yayınevi, bir ajans, yazarı ya da konuyu destekleyen bir sponsor
kisi ya da kurulus, bir ticari isletme, bir kamu kurulusu....
Müsterimiz bir yayınevi ya da ajans ise kitabımız muhtemelen
baskıya hazır halde matbaamıza getirilecektir. Ancak, kitabın tasarımı
ve üretimi basımevimiz bünyesinde yapılacaksa, geleneksel ofset
baskı sistemiyle çalısan bir matbaada, kitabımızın asagıdaki
süreçlerden geçmesi gerekecektir.
Taslak çalışması : Kitabın ebadı, kullanılacak kagıt cinsi, renk sayısı
vb. özellikler kararlastırıldıktan sonra, kitaba girecek yazılı ve görsel
unsurların sırasını, yerini belirten ve tipo grafik ögelerin kullanımına
iliskin (yazı puntosu, karakteri, sütun genisligi vb.) fikir verecek bir
ön çalısma yapılması zorunludur. Bu ön çalısmalar kaba taslak
diyebilecegimiz fikir taslaklarından, bilgisayar çıktıları üzerinde
görülebilecek ayrıntılı taslaklara kadar bir dizi hazırlık asamasını
içerebilir. Taslak hazırlama süreci, tasarımın en önemli bölümlerinden
birisidir.
Dizgi, grafik, tashih: Taslak mizanpajı hazırlanmıs kitabımız için
bilgisayar ortamında olusturulacak bir sablon sayfa üzerinde yazıların,
dilbilgisi kurallarına uygun bir sekilde ve hedef kitlenin özelliklerine,
kitabın türüne uygun tipografi kullanımıyla yeniden yazılması islemine
dizgi diyoruz. Dizgi asamasının ardından gelen ve düz metinler,
baslıklar, spotlar vb. yazılı unsurların yanısıra görsel unsurların
(fotograf, resim, illüstrasyon, renk vb.) belli ilkeler gözetilerek
düzenlenmesi isini ise grafik tasarım olarak adlandırıyoruz. Tasarım
isi bitmis sayfaların kagıt üzerine alınmıs çıkıslarında yapılan ve
dizgi hatalarını, görsel düzenlemeye iliskin yanlıslıkları düzeltme
asaması ise tashih adıyla anılıyor. Tashih asamasında isin kagıt
çıktıları genellikle müsteri temsilcisi ya da müsteri tarafından (
yayınevlerinde düzeltmen) kontrol edilir, hatalar kalem ile belirtilir
ve hatalı bölümler bilgisayar ortamında yeniden düzeltilir.
Film: Dizgisi, tasarımı tamamlanmıs ve kontrol edilerek düzeltilmis
olan kitabımız artık baskıya hazırdır. Baskı için ise baskı makinesine
baglanıp zarar görmeden çalısacak bir baskı kalıbının hazırlanması
gereklidir. Baskı kalıbının hazırlanması için öncelikle sayfaların
filmlerinin (seffaf) görüntülerinin elde edilmesi gerekir. Fotograf
baskısı gerektirmeyen yani tamamı yazılardan olusan kitaplar için
çogu kez aydınger adı verilen seffaf kagıtlara laser yazıcıdan ters
çıkıs almak yeterli olmaktadır.
Kitabımız renkli olduguna göre, CMYK kısaltması ile dilimize yerlesmis
olan Cyan mavisi, Magenta kırmızısı, Yellow (sarı) ve Kontrast olarak
ifade edilen siyah renklerin filmlerinin elde edilmesi gerekecektir.
Matbaacılıkta renkli bir fotografın baskı yoluyla çogaltılabilmesi için
öncelikle o fotograf üzerindeki CMYK renklerinin ayrılması yani bu
renkleri içeren dört ayrı filmin elde edilmesi, bu filmlerden dört montaj
yapılması, dört kalıp çekilmesi ve her bir kalıbın ilgili renk ile kagıt
üzerine basılması söz konusudur. Filmlerde oranlarına göre ayrılmıs
olan renkler, baskı yoluyla teker teker kagıt üzerine basılmakta,
örnegin; önce mavi renk basılmakta, ikinci olarak sarı renk mavi
baskının üzerine basıldıgında mavi, sarı ve yesil tonlar elde
edilmektedir. Bunlar üzerine magenta mürekkep basılınca morlar,
lacivertler ve diger ara tonlar olusmakta, kontrast ile de fotograftaki
derinlik ve netlik hissi arttırılmaktadır. Bu sekilde elde edilen baskıya
trigromi baskı da denir.
Montaj: Kitabımız ofset matbaalarında sayfa sayfa degil, standart
ebatlardaki tabaka kagıtlara basılır. Burada öyle bir düzenleme
yapılır ki, tabaka halindeki bu kagıt uygun sekilde katlandıgında
birbirini takip eden sayfa numaraları ortaya çıkar. Burada en sık
kullandıgınız ölçü birimi formadır. 1 forma 16 sayfadan olusur ve
çok sayfalı (kitap, dergi gibi) islerde planlama ve maliyet hesabı
daima formalar üzerinden yapılır. Iste montaj islemi, astrolog adı
verilen ve saydam bir tabaka üzerine, basılacak isin filmlerinin forma
düzeni esas alınarak yapıstırılmasından ibarettir. Basılacak is iki
renkli ise iki ayrı montaj, trigromi ise 4 montaj yapmak gerecektir.
Trigromi +özel gibi bir ifade dört renk haricinde, yaldız gibi özel bir
besinci rengin basılacagını anlatmak için kullanılır.
Ozalit prova: Montajı tamamlanan is, ozalit kagıdı üzerine pozlandırılıp,
amonyak buharında bırakılarak baskı öncesi son kontrol için hazırlanır.
Bu sekilde montaj üzerindeki is ozalit kagıdına aktarılır, ozalit kagıdı
forma düzenine göre katlanır. Burada amaç, kalıp çekimi öncesinde
isin son kez kontrol edilmesi, sayfa numaralarının birbirini takip edip
etmediginin belirlenmesi ve hata riskinin azaltılmasıdır. Ozalit prova
üzerine müsteri tarafından "basılabilir" onayı alındıktan sonra kalıp
hazırlama islemi baslar.
Kalıp : Montajlar, son olarak yüzeyi ısıga duyarlı hale getirilmis
metal plakalar üzerine pozlandırılır. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan
ofset baskı plakaları ozosol ve tif olarak adlandırılır. Montajdaki
görüntüler ısık yardımıyla metal baskı plakalarına aktarıldıktan sonra
bazı kimyasal islemlerden geçirilerek, baskı kalıbı baskıya hazır
hale getirilir.
Baskı Provası: Bir isin, basıldıgı zaman nasıl görünecegini kestirme
yöntemidir. Prova, son çogaltmada kullanılacak olan gerçek kagıt,
mürekkep setleri ve görüntüler ile çalısan baskıdan alınan bir örnektir.
Günümüzde digital prova sistemleriyle baskı öncesi renkli prova
alınabilmektedir.
Baskı: Renk provası alınıp, renklerin uygunluguna karar verildikten
sonra kitabımızın seri baskısına geçilir. Baskı makinesinin özelliklerine
baglı olarak (tek renkli, iki renkli, dört renkli, altı renkli, ön arka baskılı
gibi) baskının süresi ve kalitesi degisebilir.
Baskı koruma: Kitap, dergi kapakları, brosürler, ambalajlar, dosyalar
gibi dıs etkilere açık basılı materyallerin yüzeyine uygulanan; öncelikli
amacı basılı yüzeyi yag, nem, günes ısıgı gibi unsurlardan korumak,
ikincil amacı ise baskı yüzeyine parlaklık ya da matlık etkisi vererek
baskıya estetik özellik kazandırmak olan islemlere baskı yüzey
koruma islemleri denir. En sık kullanılan baskı koruma sekilleri;
vernik, lak ve selofan uygulamalarıdır.
Cilt: Kitap kapagımız ve formalarımız basıldıktan sonra kitap sekline
dönüsmek için bazı islemlerden geçer. Kapak, koniklenir. Yani sırta
gelecek kısımlara iz açılarak, kitap sırt bölgesi netlestirilir. Tabaka
halindeki iç sayfalar, kırım makinelerinde katlanır. Kırımı yapılmıs
formalar sırayla biraraya getirilir ve bu isleme "harman çekmek"
denir. Harmanı yapılmıs kitap formaları iplik dikis, spiral ya da
amerikan cilt denilen sistemlerle birbirine ve kapaga tutturulur. Kapak
takma islemleri tamamlandıktan sonra agız kısımları traslanır. Kitap
pakete hazırdır.
Sayım ve şirink:Müsteriye teslim edilecek kitaplar istenilen sayılarda
paketlenecektir. Bu is ya el ile paketleme seklinde ya da shirink
(sirink) adı verilen paket makinelerinde yapılır. Shirink makineleri
istenen sayıda kitabın dısına plastik folyo sarıp, folyo kenarlarını ısı
ile yapıstırır ve basılı ürünlerin dagılması, ıslanması önlenmis olur.
Teslimat: Pakete girmis kitaplarımız için tesellüm fisi (sevk irsaliyesi)
kesilir ve kitaplarımız nakil aracına yüklenerek müsterisine dogru
yola çıkar.

Hiç yorum yok: